Ֆոսֆորի օքսիդ: Ֆոսֆորական թթու — դաս։ Քիմիա, 9-րդ դասարան.

Ֆոսֆորի օքսիդ: Ֆոսֆորական թթու

Ֆոսֆորի\((V)\) օքսիդը ֆոսֆորի առավել կայուն օքսիդն է սովորական պայմաններում։ Այն սպիտակ, ձյունանման պինդ նյութ է, որի մոլեկուլն ունի

P_{4} O_{5}

բաղադրությունը (

P_{2} O_{5}

-ը նրա պարզագույն բանաձևն է):

Ֆոսֆորի \((V)\) օքսիդն օժտված է թթվային օքսիդներին բնորոշ հատկություններով: Ոստի այն կարող է փոխազդել հիմնային օքսիդների և հիմքերի հետ:

Օրինակ՝

\begin{array}{l} P_{2} O_{5} + 3CaO = {Ca}_{3} (P O_{4}) {}_{2} \\ P_{2} O_{5} + 2KOH + H_{2} O = 2 K H_{2} P O_{4} \\ P_{2} O_{5} + 4KOH = {2K}_{2} HP O_{4} + H_{2} O \\ P_{2} O_{5} + 6KOH = {2K}_{3} P O_{4} + {3H}_{2} O \end{array}

Ֆոսֆորի\((V)\) օքսիդի և ջրի փոխազդեցությունից առաջանում են ֆոսֆորական թթուներ: Գոյություն ունեն ֆոսֆորի \((V)\) օքսիդին համապատասխանող մի քանի թթու, որոնք միմյանցից տարբերվում են օքսիդի մոլեկուլին միացած ջրի մոլեկուլների քանակով: Եթե ֆոսֆորական անհիդրիդը լուծե՛ք սառը ջրում, ապա կստացվի մետաֆոսֆորական թթու՝

H {PO}_{3}

, որը թունավոր նյութ է.

P_{2} O_{5} + H_{2} O = 2 HP O_{3}

Տաք ջրում ֆոսֆորի\((V)\) օքսիդը լուծելիս ստացվում է օրթոֆոսֆորական թթու կամ պարզապես ֆոսֆորական թթու՝

H_{3} {PO}_{4}

Ֆոսֆորական թթվի մոլեկուլի մոդելը

Ֆոսֆորական թթուն եռահիմն թթու է, ջրային լուծույթում ենթարկվում է աստիճանական դիսոցման.

Աստիճանական դիսոցման հետևանքով ֆոսֆորական թթուն երեք տեսակի աղ է առաջացնում, չեզոք աղեր՝ ֆոսֆատներ (օրինակ՝

K_{3} P O_{4}

), թթու աղեր՝ երկհիդրոֆոսֆատներ (օրինակ՝

K H_{2} P O_{4}

) և հիդրոֆոսֆատներ (օրինակ՝

K_{2} H {PO}_{4}

)

Ֆոսֆորական թթուն փոխազդելով մետաղների, մետաղների օքսիդների, հիմքերի և աղերի հետ առաջացնում է այդ թթվին համապատասխանող աղեր՝ ֆոսֆատներ:

Օրինակ՝

\begin{array}{l} 3Ba + {2H}_{3} P O_{4} = {Ba}_{3} (P O_{4}) {}_{2}+ {3H}_{2} \\ 3Ba O + {2H}_{3} P O_{4} = {Ba}_{3} (P O_{4}) {}_{2}+ {3H}_{2} O \\ 3Ba (OH) {}_{2} + {2H}_{3} P O_{4} = {Ba}_{3} (P O_{4}) {}_{2}+ {6H}_{2} O \\ 3BaC O_{3} + {2H}_{3} P O_{4} = {Ba}_{3} (P O_{4}) {}_{2}+ 2 H_{2} O + 3 {CO}_{2} \end{array}

Ֆոսֆորական թթվի աղերը լայնորեն օգտագործվում եմ որպես պարարտանյութեր:

1. Հասարակ սուպերֆոսֆատը ստանում են ըստ հետևյալ ռեակցիայի`

{Ca}_{3} ({PO}_{4}) {}_{2}{+ 2 H_{2} S O_{4} = 2 CaS O_{4} + Ca (H_{2} P O_{4}) {}_{2}}

2. Կրկնակի սուպերֆոսֆատը ստանում են ըստ հետևյալ ռեակցիայի`

{Ca}_{3} ({PO}_{4}) {}_{2}{+ H_{3} P O_{4} = Ca (H_{2} P O_{4}) {}_{2}}

3. Պրեցիպիտատը ստանում են ըստ հետևյալ ռեակցիաների`

Ca (OH) {}_{2}{+ H_{3} P O_{4} = CaHP O_{4} {\cdot 2H}_{2} O}

H_{3} P O_{4} + CaC O_{3} + H_{2} O = CaHP O_{4} {\cdot 2H}_{2} O + C O_{2} ↑

Աղբյուրները

Լ.Ա.Սահակյան և ուրիշներ, քիմիա 9, Երևան 2015

Նախորդ տեսություն

Վերադառնալ թեմային

Հաջորդ առաջադրանքը

Գրեք մեզ

Սխա՞լ ես գտել

Տեղեկացրու մեզ