2. Ածխածնի (IV) օքսիդ

 

Ածխածնի \((IV)\) օքսիդը (ածխաթթու գազը) օդից մոտավորապես \(1,5\) անգամ ծանր է, թույլ թթվային համով ու հոտով, անգույն ու ջրում լուծվող գազ է: \(1\) մթն ճնշման տակ \(–78°C\) ջերմաստիճանում վերածվում է պինդ ձյունանման զանգվածի:

 

Պինդ ածխաթթու գազը անվանում են «չոր սառույց», այն մոլեկուլային բյուրեղավանդակով նյութ է:

 

                  

 

Այդ նյութն օդում, առանց հեղուկ վիճակի անցնելու, միանգամից գազի է վերածվում:

 

Արդյունաբերության մեջ ածխածնի \((IV)\) օքսիդը ստացվում է կալցիումի կարբոնատի ջերմային քայքայումից:

 

 

Լաբորատորիայում ածխածնի \((IV)\) օքսիդը ստացվում է մարմարը, կրաքարը կամ կավիճն աղաթթվի հետ փոխազդելով:

Ածխածնի \((IV\)) օքսիդը թթվային օքսիդ է, ուստի փոխազդում է ալկալիների, ջրի ու հիմնային օքսիդների հետ:

 

Օրինակ՝

 

ա) հիմնային օքսիդի հետ՝

 

 

բ) ալկալու հետ՝

 

 

Հիմքի պակասի դեպքում առաջանում է թթու աղ (հիդրոկարբոնատ)՝

 

 

գ) ջրի հետ՝

 

 

 

Բնության մեջ ածխածնի \((IV)\) օքսիդն առաջանում է ածխածին պարունակող նյութերն օքսիդանալիս, այրվելիս, ինչպես նաև մարդկանց, կենդանիների ու բույսերի շնչառության ընթացքում: