Հիմքերի դասակարգումը,ստացումը, քիմիական հատկությունները

Հիմքերի շարքին են դասվում այն նյութերը, որոնց մոլեկուլում մետաղի ատոմը կապված է մեկ կամ մի քանի հիդրօքսո՝ (\(OH\)), խմբի հետ։ Քիմիական ռեակցիաների ընթացքում հիդրօքսո խումբը կարող է մի նյութից անփոփոխ անցնել մեկ այլ նյութի:

Հիմքերի բաղադրություններում պարունակվող հիդրօքսո՝ (\(OH\)), խումբը միավալենտ է,

ուստի հիմքերի բաղադրությունը արտահայտվում է հետևյալ ընդհանուր բանաձևով՝ \( Me(OH)n\), որտեղ \(Me\)-ն մետաղն է, իսկ \(n\)-ը թվապես հավասար է տվյալ հիդրօքսիդում \(Me\)-ի օքսիդացման աստիճանին։

Հիմքերը հիմնականում իոնային միացություններ են. կապը մետաղի ատոմի և \((OH)\) խմբի միջև իոնային է:

Հիմքերի թվին է դասվում նաև ամոնիումի հիդրօքսիդը՝

N H_{4} OH

(այդ նյութին համապատասխանող ջրային լուծույթը կենցաղում հայտնի է անուշադրի սպիրտ
անվանմամբ)։

Հիմքերի դասակարգումը

Հիմքերը դասակարգվում են ըստ ջրում լուծվելու ունակության` լուծելի (ալկալիներ) և անլուծելի:

Ուշադրություն

Ջրում լուծելի են միայն ալկալիական և հողալկալիական մետաղների հիդրօքսիդները, դրանք թվով \(8\)-ն են՝

LiOH, NaOH, KOH, RbOH, CsOH, Ca (O {H)}_{2}, Ba (O {H)}_{2} Sr (O {H)}_{2}

:
Ալկալի է համարվում նաև

N H_{4} OH

-ը:

Հիմքերի ստացումը

Ալկալիները (ջրում լուծելի հիմքերը) կարող են ստացվել.

• համապատասխան մետաղի ու ջրի փոխազդեցությունից՝

\begin{array}{l} 2 Na + 2 H_{2} O = 2 NaOH + H_{2} ↑ \\ Ba + 2 H_{2} O = Ba (O {H)}_{2} + H_{2} ↑ \end{array}

• համապատասխան մետաղի օքսիդի ու ջրի փոխազդեցությունից՝

\begin{array}{l} {Li}_{2} O + H_{2} O = 2 LiOH \\ BaO + H_{2} O = Ba (O {H)}_{2} \end{array}

Ջրում չլուծվող հիմքերն ստացվում են համապատասխան մետաղի լուծելի աղի ու ալկալու փոխազդեցությունից, օրինակ՝

\begin{array}{l} CrS O_{4} + 2 NaOH = Cr (O {H)}_{2} ↓ + {Na}_{2} S O_{4} \\ Cu (N O_{3}) {}_{2}+ 2 KOH = Cu (O {H)}_{2} ↓ + 2 KN O_{3} \\ Mn {Cl}_{2} + Ba (O {H)}_{2} = Mn (O {H)}_{2} ↓ + Ba {Cl}_{2} \end{array}

Հիմքերի քիմիական հատկությունները

1.Հիմքերի փոխազդեցությունը հայտանյութերի հետ

Ջրում լուծելի հիմքերը` ալկալիները, գունավորում են հայտանյութերը` լակմուսը` կապույտ, մեթիլօրանժը` դեղին, իսկ ֆենոլֆտալեինը՝ մորեգույն։

2.Հիմքերի և թթուների փոխազդեցությունը

Թթուների հետ փոխազդում են և լուծվող, և անլուծելի հիմքերը՝ առաջացնելով աղ և ջուր (չեզոքացման ռեակցիա):

\begin{array}{l} 2 NaOH + H_{2} S O_{4} = {Na}_{2} S O_{4} + 2 H_{2} O \\ Cu (O {H)}_{2} + H_{2} S O_{4} = CuS O_{4} + 2 H_{2} O \\ 2 KOH + H_{2} S = K_{2} S + 2 H_{2} O \end{array}

3.Ալկալիների և թթվային օքսիդների փոխազդեցությունը

\begin{array}{l} Ba (O {H)}_{2} + C O_{2} = BaC O_{3} ↓ + H_{2} O \\ Ca (O {H)}_{2} + S O_{2} = CaS O_{3} ↓ + H_{2} O \end{array}

4.Ալկալիների և աղերի փոխազդեցությունը

Այս փոխազդեցությունը հանգեցնում է նոր հիմքի և նոր աղի առաջացման։ Ըստ որում` ելանյութ աղը պետք է ջրում լուծելի լինի, իսկ արգասիքների թվում կամ անլուծելի հիմք,
կամ անլուծելի աղ լինի՝

\begin{array}{l} FeS O_{4} + 2 KOH = Fe (O {H)}_{2} ↓ + K_{2} S O_{4} \\ {Na}_{2} S O_{4} + Ba (O {H)}_{2} = BaS O_{4} ↓ + 2 NaOH \end{array}

5.Ալկալիների և ոչ մետաղների փոխազդեցությունը

Ոչ մետաղներից ալկալիները փոխազդում են, հիմնականում հալոգենների հետ։ Այս դեպքում, որպես կանոն` կրկին աղ և ջուր են առաջանում, օրինակ՝

{Cl}_{2} + 2 NaOH = NaCl + NaOCl + H_{2} O

6. Անլուծելի հիմքերի քայքայումը

Անլուծելի հիմքերը հիմնականում անկայուն են ու տաքացնելիս քայքայվում են` ջուր և հիմնային օքսիդ առաջացնելով, օրինակ՝

\begin{array}{l} Cu (O {H)}_{2} = CuO + H_{2} O \\ 2 Al (O {H)}_{3} = {Al}_{2} O_{3} + 3 H_{2} O \end{array}

Ուշադրություն

Ալկալիները կայուն նյութեր են, ուստի չափավոր տաքացնելիս չեն քայքայվում։

Երկդիմի հիդրօքսիդներ

Նյութերը, որոնք ցուցաբերում են և՛ թթվային, և՛ հիմնային հատկություններ, անվանվում են երկդիմի (ամֆոտեր)։

Երկդիմությունը (ամֆոտերությունը) նյութի հատկությունն է` փոխազդելու և՛ թթուների, և՛ հիմքերի հետ։

1.Երկդիմի հիդրօքսիդների և թթուների փոխազդեցությունը՝

\begin{array}{l} Zn (OH) {}_{2}+ 2 HCl = Zn {Cl}_{2} + 2 H_{2} O \\ Al (OH) {}_{3}+ 3HCl = Al {Cl}_{3} + 3 H_{2} O \end{array}

2. Երկդիմի հիդրօքսիդների և ալկալիների փոխազդեցությունը՝

\begin{array}{l} Zn (OH) {}_{2}+ 2NaOH = {Na}_{2} Zn O_{2} + 2 H_{2} O \\ Al (OH) {}_{3}{+ NaO} H = NaAl O_{2} + {2H}_{2} O \end{array}

Նախորդ տեսություն

Վերադառնալ թեմային

Հաջորդ առաջադրանքը

Գրեք մեզ

Սխա՞լ ես գտել

Տեղեկացրու մեզ

3. Հիմքերի դասակարգումը,ստացումը, քիմիական հատկությունները

Տեսություն