Օրգանական նյութեր: Քիմիական նյութերը և շրջակա միջավայրը

Առօրյա կյանքում հանդիպող օրգանական նյութեր

Օրգանական են կոչվում են այն բարդ քիմիական միացությունները, որոնց կազմի մեջ մտնում է ածխածին:

Բացառություն են կազմում կարբիդները, ցիանիդները, կարբոնատները, ածխածնի օքսիդը, որոնք անօրգանական նյութեր են: Օրգանական նյութերն ունեն կենդանական կամ բուսական ծագում:

Ուշադրություն

Օրգանական նյութեր են.

- ճարպերը՝ կենդանական և բուսական,

- ամինաթթուները, որոնք սպիտակուցների կառուցվածքային «աղյուսիկներն» են,

- գլյուկոզը, ֆրուկտոզը, այլ շաքարները,

- մրջնաթթուն, քացախաթթուն, մրգերում և բույսերում պարունակվող այլ թթուները,

- բնական գազը, նավթը և դրա թորման արգասիքները՝ բենզինը, կերոսինը,

- ածխաջրածինները՝ պրոպանը, բութանը, ացետիլենը,

- էթիլ սպիրտը,

- ացետոնը:

Բույսերի կողմից ֆոտոսինթեզի գործընթացը կարգավորող քլորոֆիլը, որն ունի շատ բարդ կառուցվածք.

-արյան մեջ պարունակվող հեմոգլոբինը, որը ևս ունի շատ բարդ կառուցվածք,

-հատիկավորներում պարունակվող օսլան,

-բույսերի հիմքը հանդիսացող բջջանյութը:

Ուշադրություն

Գոյություն ունեն նաև արհեստական օրգանական նյութեր՝ պլաստմասսաները:

Դրանք են` պոլիէթիլենը (տոպրակները, թաղանթները), պոլիվինիլքլորիդը (խողովակներ), պոլիէսթերները (գործվածքներ), արհեստական մետաքսը:

Ներկանյութերի մեծ մասը ևս օրգանական նյութեր են: Օրգանական նյութեր են համարյա բոլոր դեղերը՝ ասպիրինը, պարացետամոլը, անալգինը:

Քիմիական նյութերի ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա

Շրջակա միջավայրի վրա մարդու բացասական ազդեցությունը կտրուկ աճել է արդյունաբերության զարգացման արդյունքում:

$1$. Վառելանյութերի այրման հետևանքով մթնոլորտ են արտանետվում գազեր: Ածխաթթու գազի պատճառով առաջանում է «ջերմոցային էֆեկտ», ինչի հետևանքով մոլորակի մթնոլորտի ջերմաստիճանն աճում է:

$2$. Ծծմբի և ազոտի օքսիդների պատճառով առաջանում են «թթվային անձրևները»:

Ավտոմեքենաների, ինքնաթիռների, հրթիռների շարժիչներում բենզինի և այլ նավթանյութերի թերայրման հետևանքով մթնոլորտ են արտանետվում մեծ քանակությամբ թունավոր գազեր՝ ածխածնի օքսիդներ`

CO

C O_{2}

, ծծմբի օքսիդներ`

S O_{2}

S O_{3}

, ազոտի օքսիդներ`

NO

N O_{2}

Մթնոլորտում այս գազային նյութերը, որոշակի պայմաններում միանալով ջրին, վերածվում են մեզ արդեն ծանոթ թթուների՝ ծծմբային թթվի` $H_{2} S O_{3}$ , ծծմբական թթվի` $H_{2} S O_{4}$ , ազոտական թթվի` $HN O_{3}$ և այլն, որոնք անձրևների հետ վերադառնում են երկրագնդի մակերևույթ։

Դրանք կարող են տարածվել մեծ հեռավորությունների վրա և տեղալ այլ երկրներում:

Թթվային անձրևները մեծ վնաս են հասցնում կենդանի և անկենդան բնությանը, շինություններին:

«Թթվային անձրևներին» ծանոթ է Ալավերդու բնակչությունը:

$3$. Բնությունը, շրջակա միջավայրն աղտոտող առավել վտանգավոր նյութերից են ծանր թունավոր մետաղները, հատկապես՝ սնդիկը, կապարը, կադմիումը, թալիումը, որոնք կուտակվում են մարդու օրգանիզմում և առաջացնում մի շարք հիվանդություններ: Դրանք մարդու օրգանիզմ կարող են ներթափանցել աղտոտված ջրի և սննդի միջոցով: Այդ հիվանդություններն արտահայտվում են տարբեր խանգարումների ձևով:

$4$. Վտանգավոր են նաև բույսերի վնասատուների և հիվանդությունների դեմ պայքարի միջոցները՝ պեստիցիդները և հերբիցիդները: Տարեկան մի քանի տոննա պեստիցիդներ և հերբիցիդներ թափանցում են ծովային և հողային էկոհամակարգեր:

$5$. Ահռելի վնասներ են հասցվում բնությանը, երբ նավթատարները, նավթ տեղափոխող նավերը (տանկերները) կամ նավթահանող պլատֆորմները վթարի են ենթարկվում: Դրանց հետևանքները դժվար են վերացվում:

Օրինակ՝ խոշոր աղետ տեղի ունեցավ $2010$ թ. ապրիլի $20$-ին՝ Մեքսիկական ծոցում տեղակայված $British$ $Petroleum$ ընկերության նավթաշտարակում պայթյունի հետևանքով, երբ ծով արտանետվեց $800$ միլիոն լիտր նավթ, իսկ նավթային բծի մակերեսը կազմեց $28$ հազար կմ²: Այս աղետի հետևանքները մինչ օրս վերացված չեն: Նկարում պատկերված են ծովի մակերեսին նավթային բծերը (նկարահանված է տիեզերքից):

Աղբյուրները

1. Բնագիտություն 6: Հանրակրթական դպրոցի 6-րդ դասարանի դասագիրք / Է. Ղազարյան, Ա. Թռչունյան, Գ. Մելիքյան, Հ.Խաչատրյան.– Եր. 2013 թ, Աստղիկ գրատուն

Նախորդ տեսություն

Վերադառնալ թեմային

Հաջորդ առաջադրանքը

Գրեք մեզ

Սխա՞լ ես գտել

Տեղեկացրու մեզ

5. Օրգանական նյութեր: Քիմիական նյութերը և շրջակա միջավայրը

Տեսություն