1. Քիմիական տարրի հարաբերական ատոմային զանգված

Չնայած քիմիական տարրերի ատոմները չափազանց փոքր են, դրանց զանգվածներն, այնուամենայնիվ, չափելի են: Ֆիզիկոսներին հաջողվել է որոշել ատոմների զանգվածները:  

  

Օրինակ, ածխածին տարրի ատոմի իրական զանգվածը \(0,000\ 000\ 000\ 000\ 000\ 000\ 000\ 002\) գ է $(2\cdot {10}^{-23} գ կամ 2\cdot {10}^{-26} կգ):$ Դա շատ փոքր թիվ է, որով հաշվումներ կատարելը հարմար չէ:  Նման փոքր թվերով են արտահայտվում նաև մնացած բոլոր քիմիական տարրերի ատոմների զանգվածները, որոնք որոշվում են հետազոտման ժամանակակից եղանակներով:

 

Այդպիսի փոքր թվերից ու դրանց հետ հաշվարկներ կատարելու անհրաժեշտությունից ձերբազատվելու նպատակով ատոմների զանգվածների որոշման համար կիրառվում է զանգվածի ատոմային միավորը (զ.ա.մ.):

  

Զանգվածի ատոմային միավորը ածխածնի ատոմի զանգվածի \(1/12\)  մասն է՝ \(m(C)/12 = 1\ զ.ա.մ\).,

\( զ.ա.մ. =\) $1,66\cdot {10}^{-27}\text{կգ},\text{ կամ }1,66\cdot {10}^{-24}\text{գ}$, որը մոտավորապես հավասար է ջրածնային միավորին:

 

Հաճախ օգտվում են հարաբերական ատոմային զանգված հասկացությունից: Հարաբերական ատոմային զանգվածը նշանակվում է  \(Ar\) -ով, որտեղ \(r\ \)-ը լատիներեն relative (հարաբերական) բառի սկզբնատառն է:

Օրինակ՝   \(Ar\) (կալցիում) \(= 40\): Սա նշանակում է, որ կալցիումի մեկ ատոմի զանգվածը  \(40\ \)անգամ մեծ է զանգվածի ատոմային միավորից:

Ատոմի զանգվածը` զանգվածի ատոմային միավորներով արտահայտված, և ատոմի հարաբերական ատոմային զանգվածը թվային արժեքներով միմյանց հավասար են:

$m_0$(\(Zn) = 65\) զ.ա.մ.  $m_0$ \((Li) = 7\)  զ.ա.մ. $m_0$  \((Cu) = 64\)   զ.ա.մ.    
\(Ar(Zn) = 65\)                  \(Ar(Li) = 7\)                 \(Ar(Cu) = 64\)

Քիմիական տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածն իմանալով՝ կարող ենք որոշել տարրի մեկ ատոմի իրական զանգվածը: Այդ նպատակով տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը բազմապատկում ենք զանգվածի ատոմային միավորով.

Բոլոր տարրերի հարաբերական ատոմային զանգվածները ներկայացված են Դ.Ի.Մենդելեևի քիմիական տարրերի պարբերական համակարգում:

Դուք ծանոթացաք ատոմի քանակական բնութագրին` ատոմի զանգվածին և հարաբերական ատոմային զանգվածին: Այժմ կարելի է ասել, որ տարրի քիմիական նշանը ցույց է տալիս նաև նրա հարաբերական ատոմային զանգվածը: