Նյութի ֆիզիկական վիճակները
Նյութի հիմնական ֆիզիկական վիճակներն են պինդ, հեղուկ և գազային ագրեգատային վիճակները:
 
77affaf371d811dc236863c5d4c1de53.jpg
 
Պինդ և հեղուկ վիճակներում նյութը կազմող մասնիկները իրար մոտ են, միջմասնիկային հեռավորությունները համաչափելի են բուն մասնիկների չափերին: Միջմասնիկային փոխազդեցության ուժերը չափազանց մեծ են: Նշված վիճակները կոչվում են նյութի կոնդենսացված (խտացված) վիճակ:
 
Գազային վիճակում, ընդհակառակը, տասնապատիկ ավելի մեծ են միջմոլեկուլային հեռավորությունները և չափազանց թույլ դրանց միջև փոխազդեցության ուժերը:
Նյութը և մարմինը նկարագրող կարևորագույն ֆիզիկական հատկություններ են սեփական ծավալը, ձևը, սեղմելիությունը, խտությունը, մասնիկների շարժման բնույթը, դիֆուզիան և այլն:
Օրինակ՝ գազերը բնութագրվում են փոքր խտությամբ, մեծ սեղմելիությամբ, դիֆուզիայի մեծ արագությամբ և այլն: Գազերը չունեն ծավալ և ձև: Գազն ընդունում է այն անոթի ձևը, որում այն գտնվում է, իսկ ծավալն էլ համընկնում է անոթի ծավալին:
 
Հեղուկներն ունեն որոշակի ծավալ, սակայն ընդունում են այն անոթի ձևը, որում գտնվում են, իսկ պինդ նյութերն ունեն և՛ սեփական ձև, և՛ սեփական ծավալ:
 
SOLID LIQUID GAS.jpg
Ջերմաստիճանի ազդեցությամբ նյութը կարող է անցնել մի ագրեգատային վիճակից մյուսին, որն անվանում են ֆազային անցում:
Օրինակ՝ պինդ-հեղուկ անցումը կոչվում է հալում և բնութագրվում է հալման ջերմաստիճանով, իսկ հեղուկ-գազ անցումը կոչվում է գոլորշացում և բնութագրվում է եռման ջերմաստիճանով:
 
Գիտական հետազոտություններում օգտագործվում է ջերմաստիճանների երկու սանդղակ՝ Ցելսիուսի և Կելվինի: Ըստ Ցելսիուսի սանդղակի սառույցի հալման ջերմաստիճանը 0oC է, իսկ ջրի եռման ջերմաստիճանը՝ 100oC:
Կելվինի սանդղակը կոչվում է բացարձակ ջերմաստիճանների սանդղակ և տարբերվում է Ցելսիուսի սանդղակից մոտ \(273\), իսկ ավելի ճշգրիտ՝ \(273,15\) աստիճանով՝  T(Կ)=t(Co)+273,15
0019-014-Temperaturnaja-shkala-Kelvina.jpg
Մոլեկուլային և ոչ մոլեկուլային կառուցվածքով նյութեր
Կախված պինդ ագրեգատային վիճակում նյութը կազմող մասնիկների և նրանց միջև փոխազդեցության ուժերի բնույթից, բոլոր նյութերը բաժանվում են չորս խմբի:
 
Օրինակ՝
 
կյգ.png
 
48-0.png
 
Մոլեկուլային կառուցվածքով նյութերը բաղկացած են մոլեկուլներից: Նրանց բյուրեղավանդակի հանգույցներում գտնվում են առանձին մոլեկուլներ, որոնց միջև գործում են համեմատաբար թույլ միջմոլեկուլային ուժեր: Սովորական պայմաններում դրանք գազերն են, հեղուկները և ցածր հալման և եռման ջերմաստիճան ունեցող պինդ նյութերը:
 
Ատոմային և իոնային  կառուցվածքով նյութերի բյուրեղավանդակների հանգույցներում գտնվող ատոմների և իոնների միջև գործում են ամուր կովալենտային և իոնային կապեր, ինչի հետևանքով այդ նյութերը գտնվում են միայն պինդ ագրեգատային վիճակում և ունեն բարձր հալման ջերմաստիճան:
 
Մետաղների բյուրեղավանդակի հանգույցներում գտնվում են մետաղի դրական իոններ, իսկ բյուրեղի ողջ ծավալում՝ ընդհանրացված էլեկտրոններ: Մետաղների հալման ջերմաստիճանները տատանվում են շատ լայն տիրույթում:
Աղբյուրները
Ա․ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ, Լ․ ՍԱՀԱԿՅԱՆ
Քիմիա-10, Երևան-2010