Կոորդինատային հարթություն
Իրական կյանքի բազմաթիվ իրավիճակներում պահանջվող օբյեկտի դիրքը ճշգրիտ նկարագրելու համար մենք օգտագործում ենք երկու թիվ (կամ այլ նշաններ):
Կինոթատրոնում հանդիսատեսի տեղը նկարագրվում է շարքի և նստատեղի համարով:
Շախմատի տախտակի վրա խաղաքարերի դիրքը նկարագրվում է շարքի և սյունակի համարներով:
Ցանկացած քարտեզ (կամ գլոբուս) բաժանված է քառակուսիների, և շախմատի տախտակի պես յուրաքանչյուր քառակուսի նկարագրվում է երկու թվով:
Համակարգչի էկրանի յուրաքանչյուր կետը տրվում է երկու թվերով:
Կոորդինատային համակարգ
Դեռ \(XVII\)-րդ դարում ֆրանսիացի մաթեմատիկոս և փիլիսոփա Ռենե Դեկարտը \((1596 - 1650)\) հարթության վրա կետի դիրքը նկարագրելու համար առաջարկեց երկու կոորդինատների մեթոդը: Այդ պատճառով կոորդինատային համակարգը կոչվում է նրա անունով:
Դեկարտյան կոորդինատային համակարգը բաղկացած է.
1. Երկու փոխուղղահայաց ուղիղներից, որոնց վրա նշված են թվերի աճման ուղղությունները: Հորիզոնական ուղիղը կոչվում է \(Ox\) կամ աբսցիսների առանցք: Ուղղահայաց ուղիղը կոչվում է \(Oy\) կամ օրդինատների առանցք:
2. Ուղիղների հատման կետը կոչվում է կոորդինատային համակարգի սկզբնակետ: Սովորաբար այն նշանակում են \(O\) տառով:
3. Յուրաքանչյուր ուղղի վրա նշված է միավոր երկարությամբ հատված:
Հարթության յուրաքանչյուր կետի համար գտնում են երկու կոորդինատ՝ \(x\)-ը և \(y\)-ը (աբսցիսը և օրդինատը) և գրում այսպես՝ :
Վերևի նկարի վրա ցուցադրված է կետը: \(A\) կետի աբսցիսը հավասար է \(2\)-ի, իսկ օրդինատը՝ \(4\)-ի:
Եթե հարթության վրա տրված է կոորդինատային համակարգ, ապա հարթությունը կոչվում է կոորդինատային հարթություն:
Կոորդինատային առանցքները հարթությունը բաժանում են \(4\) մասերի, որոնք կոչվում են քառորդներ:
\(I\)-ին քառորդում են գտնվում աբսցիսների և օրդինատների առանցքների դրական մասերը:
\(II\)-րդ քառորդում գտնվում են աբսցիսների առանցքի բացասական և օրդինատների առանցքի դրական մասերը:
\(III\)-րդ քառորդում են աբսցիսների և օրդինատների առանցքների բացասական մասերը:
\(IV\)-րդ քառորդում գտնվում են աբսցիսների առանցքի դրական և օրդինատների առանցքի բացասական մասերը:
Աղբյուրները
Բ. Նահապետյան, Ա. Աբրահամյան, Մաթեմատիկա 6-րդ դասարան, ՄԱՆՄԱՐ, 2012: