1. Հոլովում. տեսություն

Հոլովվելիս բառը փոփոխվում է: Ընդ որում՝ տարբեր բառեր փոփոխվում են տարբեր ձևերով:

Գոյություն ունի փոփոխության երկու տեսակ:

1. Մի դեպքում բառի ուղիղ ձևին ավելանում են վերջավորություններ, կամ բառի վերջնահնչյունը փոխվում է այլ հնչյունի, այսինքն՝ փոփոխությունը տեղի է ունենում բառի վերջում՝ ծառ-ծառի, այգի-այգու, գառ-գառան, Գրիգորենք-Գրիգորենց  և այլն:

 

Ինչպես տեսնում ենք, ծառ  և գառ  բառերի ուղիղ ձևերին ավելացել են ի  և ան  վերջավորությունները, իսկ այգի և Գրիգորենք բառերի վերջին ի և ք հնչյունները փոխվել են ու և ց հնչյունների: Մյուս դեպքում փոփոխությունը տեղի է ունենում բառի ներսում. որևէ ձայնավոր կամ երկհնչյուն փոփոխվում է` հայր-հոր, տուն-տան: Հայր բառում այ երկհնչյունը փոխվել է ո -ի, տուն բառում՝ ու ձայնավորը փոխվել է ա-ի:

 Ամենատարածվածը ի  հոլովումն է՝ սարի, երեխայի և այլն:

 

Այդ հոլովմանն է ենթարկվում հայերենի բառերի մեծամասնությունը, ինչպես նաև եր, ներ վերջավորություններով կազմված հոգնակի թվով բոլոր բառերը, այդ թվում՝ այն բառերը, որոնք եզակի թվում ենթարկվում են այլ հոլովումների: Այդ պատճառով գոյականի հոլովումը որոշվում է ըստ եզակի թվի:

 

  

• ի-ով վերջացող բառերի մեծամասնությունը՝ մատանի-մատանու, գինի-գինու և այլն,

• մարդ, ամուսին, անկողին, աստված, ձի բառերը, ինչպես՝ ձի-ձիու,

• բայերի այն ձևը, որը ունի ել,ալ վերջավորություն, ինչպես՝ երգել-երգելու, խաղալ-խաղալու...

  

• գրաբարում ն վերջնահնչյուն ունեցող միավանկ բառերի մեծ մասը՝ լեռան, թոռան, դռան,

• տարվա եղանակների անունները՝ գարնան, ամռան, աշնան, ձմռան,
• ում վերջածանց ունեցող բառերը՝ հանդիպման, զեկուցման,
• մանուկ բառը՝ մանկան, եթե հասարակ անուն է:

 

  

ժամանակի անունների մի մասը՝ ժամվա, օրվա, այսօրվա, առավոտվա, կեսօրվա, գիշերվա, ցերեկվա, շաբաթվա, ամսվա, տարվա և այլն:

 

Վայրկյան, րոպե, դար և այլ ժամանակի անուններ վա  հոլովման չեն ենթարկվում, ինչպես՝ րոպե-րոպեի:

  

 Ոջ հոլովման ենթարկվում է 

 

մարդկանց ազգակցական կամ այլ հարաբերություններ ցույց տվող բառերի մի մասը՝ կնոջ, քրոջ, ընկերոջ, աներոջ, տիկնոջ, տիրոջ, սկեսրոջ, տալոջ, տեգրոջ և այլն: Սկեսրայր բառը ոջ հոլովման չի ենթարկվում. այն ենթարկվում է ի հոլովման՝ սկեսրայրի:

  

  

անք, ենք, ոնք ածանցներով հավաքականություն ցույց տվող բառերը՝ մերոնց, Վարդանանց, Սարգիսենց:

  

Ներքին հոլովումներն են` ա, ո:

  

• ության վերջածանցով բառերը՝ ուրախության,
• տուն, շուն, ձյուն, սյուն, արյուն, անկյուն, անուն բառերը, ինչպես՝ ձյան, անվան:

  

  

 հայր,մայր,եղբայր բառերը:

 

  

 

Այսպես՝  աղջիկ-աղջկա, սեր-սիրո, դուստր-դստեր:

Կան նաև այնպիսի բառեր, որոնք ունեն և՛ ի  հոլովման և այլաձև հոլովման ձևեր՝

Այլաձև հոլովում ունի նաև Աստված բառը՝ Աստծո: