2. Ջերմաշարժիչներ, ներքին այրման շարժիչներ

Բոլոր ջերմաշարժիչների համար ընդհանուրը և ամենակարևորն են.

1. Ցանկացած ջերմաշարժիչում վառելիքի այրումից անջատված էներգիան փոխակերպվում է մեխանիկական էներգիայի: Վառելիքի էներգիան սկզբում փոխակերպվում է բանող մարմնի (գազի կամ գոլորշու) ներքին էներգիայի:

2. Բանող մարմնի ներքին էներգիայի հաշվին մեխանիկական աշխատանք կատարելու համար անհրաժեշտ է, որ բանող մարմինը ոչ միայն էներգիա ստանա ջեռուցչից, այլև էներգիայի մի մասը տա սառնարանին: Սառնարանի ջերմաստիճանը միշտ փոքր է ջեռուցչի ջերմաստիճանից:

Հենց ջերմաշարժիչում որոշակի ջերմաքանակ կլանվում է բանող մարմնի կողմից, որը ջեռուցչից ստացված ջերմաքանակի հաշվին, նախ՝ մեծացնում է իր ներքին էներգիան, և ապա՝ կատարում աշխատանք, շարժման մեջ դնելով տուրբինը, մխոցը, լիսեռը և այլն: Սովորաբար շոգեմեքենաներում, շոգետուրբիններում որպես բանող մարմին ծառայում է գոլորշին, իսկ գազատուրբիններում և ներքին այրման շարժիչներում՝ վառելիքի այրումից առաջացած գազերը: 

 Ջերմաշարժիչի  աշխատանքի պրոցեսում  բանող մարմինը ջեռուցչից ստանում է որոշակի $Q_1$ ջերմաքանակ, որի մի մասը բանող մարմինը ընդարձակման պրոցեսում ծախսում է մեքենայի մասերը շարժման մեջ դնելու վրա (տե՛ս մոդել):
Բանող մարմինը ընդարձակման պրոցեսում ունի սահմանափակում: Որպեսզի ջերմաշարժիչն աշխատի երկար, պրոցեսը պետք է դառնա պարբերական, այսինքն, երբ բանող մարմինն աշխատանք է կատարում, նրան պետք է վերադարձնել սկզբնական վիճակ՝ սեղմելով բանող մարմինը: Սեղմելուց առաջ բանող մարմինը հովացնում են, սառնարանի օգնությամբ վերցնելով որոշակի $Q_2$ ջերմաքանակ, ընդ որում $\left|Q_2\right|{<Q}_1$: Հետևաբար, մեխանիկական աշխատանքի է վերածվում ջերմաքանակ՝  \(A\)=$Q_1-\left|Q_2\right|$ 

Այսպիսի ջերմաշարժիչներն անվանում են շրջանային: Սառնարանի դերը կայանում է նրանում, որ գազի ծավալը փոքրացնելու համար ավելի քիչ աշխատանք է պետք կատարել, քան տաք գազի ծավալը նույն չափով փոքրացնելու դեպքում, հետևաբար բանող մարմնի կատարած աշխատանքը մեկ շրջանի ընթացքում՝ \(A\)\(=\)$Q_1-\left|Q_2\right|$ (տե՛ս գծապատկեր)